Saponiny (Saponins) -  to substancje klasyfikowane jako glikozydy, czyli pochodne cukrów. Ich budowa pozwala wyróżnić aglikon – składnik niecukrowy i glikon czyli cukier, które połączone są tzw. wiązaniem glikozydowym.  Saponiny są wytwarzane są przez niektóre rośliny. Z racji posiadanych właściwości łatwego tworzenia piany są szeroko stosowane przy produkcji środków piorących i mydeł.

Podstawowa klasyfikacja saponin:
saponiny triterpenowe (trójterpenowe) – aglikon ma budowę triterpenową (podgrupa terpenów)
saponiny sterydowe (steroidowe, sapogeniny) – aglikon ma charakter steroidowy, są to pochodne spirostanu bądź furostanu.

Saponiny zarówno triterpenowe jak i sterydowe znajdują zastosowanie w przemyśle medycznym – są składnikami leków oraz w są popularnymi składnikami niektórych suplementów diety. Ich działanie jest bardzo zróżnicowane. Niektóre działają przeciwgrzybicznie, przeciwwirusowo, przeciwzapalnie i oczyszczają organizm. Inne poprawiają procesy trawienne, poprzez wzmaganie wydzielania soków trawiennych oraz żółci. Jeszcze inne charakteryzują się działaniem moczopędnym bądź wykrztuśnym.

Saponiny steroidowe dzięki oddziaływaniu mikroflory jelitowej stymulują organizm do zwiększenia ilości produkowanych hormonów – głównie testosteronu, androsteronu i progesteronu.

Saponiny podawane w zbyt dużych dawkach mogą być niebezpieczne dla zdrowia. W skrajnych przypadkach mogą doprowadzić do trwałych uszkodzeń nerek, wątroby bądź serca.

Przykłady roślin bogatych w saponiny triterpenowe: żeń szeń - korzeń, owoc kasztanowca, korzeń lukrecji, ziele bluszczu, ziele połonicznika, nagietek lekarski.

Przykłady roślin zawierających saponiny steroidowe: Tribulus terrestris, czarnuszka , kozieradka, sarsaparilla, psianka.

Melatonina – neurohormon, organiczny związek chemiczny zmagazynowany w szyszynce. Odpowiada przede wszystkim za regulację snu i rytmu dobowego. Podstawowym czynnikiem warunkującym wydzielanie i hamowanie wydzielania melatoniny jest ekspozycja na światło. Ciemność jest sygnałem dla organizmu do wzmożonej produkcji melatoniny i w konsekwencji zasypiania. Analogicznie odwrotny proces zachodzi przy obecności światła. Warto pamiętać, że również światło emitowane przez monitory powoduje hamowanie wydzielania się melatoniny. Dla zachowania tzw. higieny snu bardzo istotne jest więc odizolowanie się od wszystkich bodźców wpływających na poziom tego światło-zależnego neurohormonu. Udowodniono, że u niemowląt, w których melatonina dopiero zaczyna się syntetyzować, do 12 tygodnia nie ma ściśle określonego rytmu dobowego, dlatego dziecko z reguły śpi wtedy, kiedy jest najedzone. Dopiero około 20 tygodnia życia zaczyna się to powoli formować. Wraz z wiekiem szyszynka zmniejsza ilość syntezy melaniny, przez co osoby starsze mają często problemy ze snem, śpią krócej, budzą się o świcie itd. Niedobór melatoniny to słabsza regeneracja, pogorszenie metabolizmu, możliwy wzrost wagi i szereg innych skutków ubocznych.


Podstawowym zadaniem suplementacji melatoniną jest uregulowanie snu. Preparaty tego typu będą szczególnie przydatne dla osób pracujących zmianowo i o rozregulowanym zegarze biologiczny. Melatonina skraca czas potrzebny do zaśnięcia, nie wpływa natomiast na samą jakość snu. Z tego powodu nie stanowi uniwersalnego remedium na wszystkie problemy i zaburzenia związane ze snem i jego deficytem. Suplementacja może być wskazana u osób cierpiących na depresję, jako że bardzo często poziom melatoniny jest u nich obniżony. Stosowane dawki mieszczą się w przedziale 500mg – 5000mg i w dużej mierze są zależne od tolerancji na omawiany składnik. Co istotne, większa dawka nie daje mocniejszego efektu usypiającego od najmniejszej dawki efektywnej (działanie tego hormonu jest „zero-jedynkowe”). Nałogowi palacze przeważnie nie wyciągną dużych korzyści z suplementacji, jako że przyswajalność endogennej melatoniny jest u nich upośledzona. Stosowanie melatoniny nie wiążę się z występowaniem skutków ubocznych, nie jest też w żaden sposób uzależniające. Warto przy tym pamiętać, że suplementacja w ciągu dnia może powodować senność.


Ponadto warto wymienić korzystne właściwości melatoniny w zakresie:

-Zwalczania wolnych rodników (silny antyoksydant)
-Redukowania akumulacji tkanki tłuszczowej
-Wspieranie dobrego samopoczucia
-Obniżania ryzyka występowania niektórych nowotworów (m.in. nowotworu piersi)


Melatonina działa synergicznie w połączeniu z:

-Resweratrolem (w zakresie aktywacji AMPK – a więc pośrednio lipolizy)
-Witaminą C (w zakresie zwlaczania wolnych rodników)
-Kwasem alfa-liponowym (jw.)
-Galantaminą (działanie neuroprotekcyjne)